Erfgoed
Aanwinst Erfgoed, Omgekeerde bakfiets
Onze erfgoedcollectie is uitgebreid met een bijzonder object: de 'omgekeerde' bakfiets, officieel 'driewielige wagen met een aangedreven en bestuurbaar voorwiel'; bij de liefhebbers van transport- en bakfietsen ook wel bekend als de 'van Werven bakfiets'.
Gazelle heeft deze bijzondere bakfiets in elk geval een vijftal jaren (1948 - 1953) vervaardigd en verkocht. Hierbij een pagina uit de catalogus van 1953. Daarin worden als voordelen de korte draaicirkel en de mogelijkheid hoge lasten te vervoeren benoemd.
De bakfiets (bouwjaar 1953) is - vermoedelijk vanaf 1953 tot midden jaren '60 - in gebruik geweest bij bakkerij W. Michiels, Ginderover te Heeze. Daarna is deze door een Nederlandse verzamelaar uit Nieuw Zeeland aangeschaft. De bakfiets heeft een groot deel van zijn bestaan deel uitgemaakt van de collectie van een museum in Nieuw Zeeland. Gazelle heeft de bakfiets gekocht en over laten brengen naar Dieren. Nu is deze weer terug bij de 'bron'.
Jacob van Werven
Voorwiel van Werven
In juni 1947 heeft Jacob van Werven uit Apeldoorn een octrooiaanvraag ingediend en op 15 mei 1950 is deze openbaar gemaakt. Het octrooi is verleend voor de ingenieuze constructie waarbij de bestuurder boven het voorwiel zit en de aandrijving op het voorwiel plaatsvindt.
Volgens de octrooi aanvraag zou de neiging tot slingeren van de laadbak de sturing vrijwel niet kunnen beïnvloeden, dit in tegenstelling tot de bekende constructie.
Reeds in 1948 wordt er door Gazelle agent G. van Zutphen, ook uit Apeldoorn, aandacht gevraagd voor deze bakfiets in een flyer ter gelegenheid van het 25-jarig jubileum van zijn zaak:
Gezien het prijsverschil van een additionele honderd gulden ten opzichte van een standaard bakfiets met open laadbak (f 450,- in 1953) was de belangstelling waarschijnlijk gering. Het is onbekend hoeveel van deze bakfietsen door Gazelle zijn gemaakt. Volgens deze statistiek , waarin helaas het jaar 52/53 ontbreekt, zal dat hooguit enkele tientallen zijn geweest. Recent is een 'schuurvondst' gedaan van een frame zonder voorwiel. Daarnaast zou er - voor zover bekend - nog één ander exemplaar in Nederland staan.
Productie bakfietsen in de Gazelle fabriek te Dieren:
Gazelle heeft in het verleden een groot aantal jaren transport driewielers gemaakt. De eerste prijscourant - zoals een catalogus destijds genoemd werd - waarin een bakfiets is opgenomen is van 1915:
De bakfiets, ook wel trapcarriër genoemd, speelde een belangrijke rol in het transport van goederen. Tot de komst van de supermarkten werden de levensmiddelen aan huis bezorgd. Het assortiment van Gazelle bestond, naast de standaard bakfiets met open laadbak, uit een zuivel-, bakkers-, vis-, groente en fruit-, ijs-, vuilnis- en zelfs een brandweer uitvoering. Een hele bijzondere uitvoering was de Gazelle opvouwbare bakfiets, hier in een advertentie van André Vlaanderen in 'De Kampioen' van 9 oktober 1929:
De bakfiets was een vertrouwd onderdeel van het straatbeeld. Naast de opkomst van de supermarkten speelde ook de beschikbaarheid van de bestelauto een rol in de sterke afname van de belangstelling voor bakfietsen vanaf de jaren '70. Inmiddels kan de bakfiets zich verheugen op een hernieuwde belangstelling: behalve voor het vervoer van kinderen, ook als alternatief voor de bestelauto binnen de steden.